Independent Order of Odd Fellows

 

De I.O.O.F. is in 1813 in Engeland ontstaan als afsplitsing van een andere Odd Fellow orde. De eerste jaren leed de orde in Engeland een kwakkelend bestaan; de ontwikkeling kwam pas in een stroomversnelling toen in 1819 Thomas Wildey de eerste loge in Noord Amerika oprichtte. In de jaren daarop werden meer loges opgericht. In 1825 organiseerden deze loges zich tot de 'Grand Lodge of Odd Fellows'. Inmiddels is deze naam veranderd in Sovereign Grand Lodge en reguleert dit orgaan Odd Fellow-orden in de Verenigde Staten en Canada.

Het hoogtepunt voor wat betreft ledental van de I.O.O.F. lag rond 1915, toen er zo'n 3,4 miljoen leden waren. Tegenwoordig zijn er wereldwijd zo'n 315.000 leden.
De I.O.O.F. was in eerste instantie uitsluitend toegankelijk voor mannen; de Amerikaanse Grootloge stelde in 1868 het lidmaatschap ook voor vrouwen open. Zij worden niet toegelaten tot de reguliere loges, maar voor hen zijn aparte loges opgericht, de zogenaamde Rebekkah-loges. Er is sinds enige tijd een experiment met een gemengde groep in de Zaanstreek, maar dit is geen loge.
Het Odd Fellowship gaat uit van een geloof in een hogere macht en is daarbij gebaseerd op de gedachte dat de mens denkend wezen medeverantwoordelijk is voor alles dat zich op de aarde afspeelt. Deze medeverantwoordelijkheid krijgt praktisch gestalte in het geven van Vriendschap, het bewijzen van Liefde en het zoeken naar de Waarheid. Deze drie grondthema's van de Odd Fellows worden gesymboliseerd door drie aaneengesloten schakels van een gouden ketting.
De Odd Fellows gaan uit van de opvatting dat alle mensen, ongeacht ras, huidskleur of maatschappelijke positie broeders en zusters van elkaar zijn. Dit is in het verleden anders geweest. Tot medio jaren 60 van de twintigste eeuw was de I.O.O.F. uitsluitend toegankelijk voor mensen van het blanke ras. In de Verenigde Staten was dit toentertijd 'gebruikelijk', maar de orden buiten de V.S., waaronder ook Nederland, hebben dat overgenomen. Daarbij dient wel te worden opgemerkt dat Nederland in de loop dispensatie heeft gekregen voor het opnemen van leden met een Indische achtergrond. 
Eind jaren vijftig ontstond in Nederland discussie over deze 'full white blood clausule'. De zaak werd onder meer (zijdelings) onderzocht door de politie en justitie. De Nederlandse orde heeft uiteindelijk, samen met enkele andere europese orden, besloten deze clausule aan te vechten. In deze discussie is een brochure (Het Rassenvraagstuk in Amerika) uitgebracht. De Sovereign Grand Lodge is daar, mede op grond van de veranderende houding in de V.S. ten opzichte van segregatie, in mee gegaan en heeft deze clausule formeel afgeschaft.
Niet alleen in de reglementen van de I.O.O.F. was sprake van racisme, ook in een van de ritualen. In een oudere versie van het rituaal van de Tweede Kampementsgraad (zie onder) werd het zwarte ras getypeerd als: "in general they are barbarians and monsters in the practice of the most dire rapine". Volgens de Nederlandse Grootopziener wordt dit rituaal niet meer in deze versie gebruikt, maar komen termen als 'wilden' en 'heidenen' in combinatie met het zwarte ras nog steeds voor in het huidige Amerikaanse rituaal. Deze termen zouden wel in een heel ander kader zijn geplaatst.


De orde kent een gradenstelsel van zeven graden:

Naast deze graden zijn er nog enkele die niet zo formeel zijn vastgelegd. Dat zijn de Ex-Meestergraad en twee Grootlogegraden.

Al deze graden worden toegekend door middel van ritualen die gelijkenis vertonen met sommige ritualen die in de vrijmetselarij gebruikt worden. Al deze ritualen hebben een joods-christelijke achtergrond. Zo is de Vriendschapsgraad gebaseerd op het bijbelverhaal van Jonathan en David en de Liefdegraad is gebaseerd op het verhaal van de Barmhartige Samaritaan.

In tegenstelling tot de vrijmetselarij is er bij de Odd Fellows wel een internationale overkoepelende organisatie, de Sovereign Grand Lodge, waaronder een tiental Grootloges en zo'n 100 jurisdicties vallen. Nederland vormt samen met België een jurisdictie onder leiding van een Grootmeester, waaronder de Grootloge van de Independent Order of Odd Fellows voor het Koninkrijk der Nederlanden en het Koninkrijk België en voor de Rebekkahloges de Rebekkahraad valt. De leden zijn aangesloten bij plaatselijke loges. In deze jurisdictie zijn er in 2025 39 loges voor mannen (eind 1998: 2415 leden) en 22 Rebekkahloges voor vrouwen (eind 1998: 1623 leden). Sinds 1998 is het aantal loges bijna gehalveerd. Daarnaast bestaat in deze jurisdictie ook nog een viertal gemengde loges en twee gemengde clubs, die (nog) geen status van loge hebben. Eind vorige eeuw was er ook nog een Bond voor Jong Odd Fellow Clubs, waar zich jongeren tot 30 jaar bij kunnen aansluiten. Deze clubs waren gemengd en telden toentertijd een kleine 200 leden. In 2025 bestaan deze clubs niet meer.
Leden die de hoogste Logegraad hebben bereikt kunnen lid worden van de vervolggraad, de zogenaamde Kampementen. Er zijn nu zeven kampementen voor mannen in de Nederlandse jurisdictie, voor vrouwen zijn er sinds 2000 twee opgericht.
Sinds 2002 is de Grootloge voor Nederland en België toegankelijk voor mannen en vrouwen, en is het theoretisch mogelijk dat een vrouw Grootmeester van deze Grootloge zou kunnen worden. Dit is een ontwikkeling die bij andere grootloges nog niet heeft plaatsgevonden.

Rituaal voor de Graad van Patriarchs Militant (VS, 1954)
Rituaal voor de Graad van Patriarchs Militant (VS, 1997)
Ceremonies for Conferring the Grand Decoration of Chivalry on a Chevalier
Ceremonies for Conferring the Grand Decoration of Chivalry on a Lady
Rituaal voor de Ladies' Militant (VS, 1906)
Rituaal voor een Juvenile Lodge (Australie, 1946)
Rituaal voor de installatie van een Kampement (VS, 1906)
Rituaal voor de installatie van officieren van een Kampement (VS, 1906)
Rituaal voor een begrafenisceremonie (VS, 1906)
Rituaal voor de Installatie van een Loge: Zitting met alleen Broederen (NL, 1995)

In de verenigde Staten zijn er ook jongerenorganisaties, zoals de Theta Rho Girls' Club, met haar eigen rituaal.

Op onze Download Vrijmetselarij en de Odd Fellow Library uitgegeven met meer rituaalteksten en literatuur over Odd Fellows.

Home