Vrijmetselarij

Vrijmetselarij is een internationaal verband van plaatselijke verenigingen (loges), gericht op de ontplooiing van de mens tot een in geestelijke vrijheid denkende persoonlijkheid. Om dit te bereiken hanteren vrijmetselaren onderling, en met name tijdens hun bijeenkomsten, geheime ritualen. De belangrijkste ritualen zijn de inwijdingsritualen.
Deze geheimzinnigheid, samen met de door sommige vrijmetselaren verkondigde mythische geschiedenis, heeft ervoor gezorgd dat de vrijmetselarij onderwerp van vaak fantastische speculaties is geworden. Zo zouden vrijmetselaren in het geheim belangrijke politieke en financiële beslissingen regelen.
De vrijmetselaarsbeweging dateert van het eind van de 17e eeuw. De eerste nationale organisatie van loges werd in 1717 in Londen opgericht en daarna verbreidde de vrijmetselarij zich snel. Een zeer aantrekkelijk aspect hierbij was de vermeende ouderdom van de beweging en haar pretentie het sluitstuk te zijn van een esoterische traditie die terug zou gaan tot in het oude Egypte, en via de bouwers van de Tempel van Salomo en organisaties als de Ridderorde der Tempelieren en de Rozenkruisersbeweging uiteindelijk uitmondde in de vrijmetselarij. Voor deze mythische geschiedenis ontbreekt echter iedere vorm van historisch bewijsmateriaal.

De grootste vrijmetselaarsorde in Nederland is de Orde van Vrijmetselaren onder het Grootoosten der Nederlanden. Deze orde is erkend door de Britse grootorde die geldt als de oudste vrijmetselaarsorganisatie, de United Grand Lodge of England. De belangrijkste grond voor erkenning is dat een orde alleen toegankelijk is voor mannen. Onder het Grootoosten valt nog een groot aantal min of meer zelfstandige orden, die hun leden echter uitsluitend betrekken uit het Grootoosten.
Naast deze orde zijn er in Nederland nog enkele vrijmetselaarsorden actief: de Internationale Orde der Gemengde Vrijmetselarij Le Droit Humain; het Nederlands Verbond van Vrijmetselaren en het Nederlandse Grootloge der Gemengde Vrijmetselarij.
Deze drie orden zijn zowel voor mannen als vrouwen toegankelijk. Verder is er een tweetal orden uitsluitend toegankelijk voor vrouwen, de Orde Vita Feminea Textura, en de Orde van Vrije Weefsters Vinculum Veram. 

Daarnaast is in Nederland nog een aantal loges actief van buitenlandse grootmachten.
In Delft/Den Haag was sinds 1979 een loge onder het Grootoosten van België werkzaam (deze wordt niet erkend door het Nederlandse Grootoosten), loge De Watergeuzen, maar deze heeft de activiteiten stopgezet.
In Maastricht werkt een aantal loges onder de Nationale Franse Grootloge (Grand Loge Nationale Française) Dat zijn: John J. Kestly/George Washington nr. 60/69 en General John J. Pershing nr. 166. Deze laatste loge komt twee maal per maand bijeen in het logegebouw aan de Heggenstraat in Maastricht.  Daarnaast is een aantal loges onder deze grootmacht 'slapend'. Dat zijn: Benjamin Franklin nr. 52, Arthur T. Weed nr. 59, Liberty nr. 70 en Pyrenees nr. 77.
Sinds 2005 is de loge Fiat Lux in Leeuwarden aangesloten bij het Grootoosten van Luxemburg. Fiat Lux was tot 2002 aangesloten bij Le Droit Humain.
Er was tot enkele jaren geleden ook nog een tweetal Amerikaanse militaire loges onder de Prince Hall Grand Lodges van respectievelijk Maryland (Mano Santos Lodge nr. 127, Brunssum) en Massachusetts (Blazing Star Lodge nr. 26, Amersfoort) in Nederland werkzaam. De Mano Santos Lodge is inmiddels opgeheven de leden (Amerikaanse militairen) uit Nederland zijn teruggetrokken. De Blazing Star loge is nog wel steeds actief en komt regelmatig bijeen in het logegebouw van het Grootoosten in Amersfoort. Prince Hall Lodges zijn opgericht omdat afro-amerikanen geen lid konden worden van (de van oorsprong) blanke vrijmetselaarsloges in de VS. Van oorsprong bestonden deze loges uitsluitend uit afro-amerikanen, maar tegenwoordig zijn ze toegankelijk voor mannen van alle rassen, net zoals de overige vrijmetselaarsloges. Met slechts een klein aantal van deze grootmachten (waaronder de Prince Hall grootloge van Massachusetts) onderhoudt het Grootoosten vriendschappelijke betrekkingen, de overigen worden niet door hen erkend.
Een van de andere loges in Nederland werkzaam is de Excelsior Lodge 15 in Den Haag. Deze loge valt onder de (niet-erkende) King Solomon Grand Lodge in Newark, New Jersey (V.S.).
Sinds het najaar van 2007 was er een nieuwe loge actief, de loge Benelux in Amsterdam. Deze werkte onder de 'Masonic High Council of the Benelux',  een onderdeel van de, in 2005 opgerichte Masonic High Council the Mother High Council of the World, of the Most Ancient and Honourable Fraternity of Free and Accepted Masons of England. Dit is een afsplitsing van de grootste britse vrijmetselaarsorganisatie, de UGLE. Enkele jaren later was deze loge, maar ook de High Council of the Benelux alweer van het toneel verdwenen.
De loge The Rising Star is in 1992 afgesplitst van de Nederlandse Grootloge der Gemengde Vrijmetselarij en verder gegaan onder de Order of Ancient Freemasonry for Men & Women. Ook van deze loge is al geruime tijd niets meer vernomen.

home